همه چیز درباره تنبلی چشم

چشم ها یکی از حساس ترین اعضای صورت انسان هستند که نیاز به مراقبت های فراوانی دارند. زیرا بروز هر مشکل کوچکی در آن می تواند اختلالات جدی به همراه داشته باشد. یکی از متداول ترین اختلالاتی که در ناحیه چشم ها رخ می دهد، تنبلی چشم است و در ادامه به طور کامل شرح می دهیم.

تنبلی چشم چیست؟

تنبلی چشم (آمبلیوپی) زمانی ایجاد می شود که مشکلاتی چون نمره چشم بالا، انحراف چشم و وجود آب مروارید یا سایر عللی که باعث بسته بودن مسیر بینایی می شود، با وجود سلامت کامل چشم از نظر ساختاری موجب کاهش بینایی آن می شود. در این حالت مغز نمی تواند اطلاعات ارسالی از چشم آمبلیوپ را به خوبی پردازش کند. در نتیجه با گذشت زمان، مغز بیشتر و بیشتر به چشم قوی تر اعتماد می کند و بینایی در چشم تنبل، کاهش می یابد.

علائم تنبلی چشم چیست؟

متاسفانه این عارضه بی علامت است و به سختی قابل تشخیص است. در بسیاری از موارد، والدین نمی دانند که فرزندشان دچار تنبلی چشم است تا زمانی که پزشک در معاینه چشم آن را تشخیص دهد. به همین دلیل برای همه کودکان مهم است که حداقل یک بار بین 3 تا 5 سالگی غربالگری بینایی انجام دهند. در ادامه برخی از علائم تنبلی چشم در کودکان و بزرگالان را ذکر خواهیم کرد.

علائم تنبلی چشم در کودکی

• سردرد
• ضعف بینایی
• خستگی چشم

---

علائم تنبلی چشم در بزرگسالی

• انحراف چشم
• ناهم گونی شماره چشم ها
• تغییر حالت چشم ها به سمت داخل یا خارج
• ضعیف شدن دید
• دوبینی
• تاری دید
• خستگی شدید چشم در هنگام فعالیت چشمی
• سردرد شدید
• کج کردن سر برای داشتن دیدی واضح

عوامل تاثیرگذار در بروز تنبلی چشم

• استرابیسم یا انحراف چشم
• عیوب انکساری چشم
• آب مروارید
• افتادگی پلک
• کدورت قرنیه
• ناتوانی در رشد
• تولد زودرس کودکان
• داشتن وزن کم هنگام تولد
• عدم رشد کافی
• سوابق خانوادگی در ابتلا به بیماری های چشمی

برخی از بیماری های چشمی که می توانند منجر به آمبلیوپی شوند

عیوب انکساری، این ها شامل مشکلات بینایی متداول مانند نزدیک بینی (داشتن مشکل دیدن در فواصل دور) ، دور بینی (داشتن مشکل در دیدن مسائل از فواصل نزدیک) و آستیگماتیسم (که می تواند باعث تاری دید) است. به طور معمول، این مشکلات قابل برطرف کردن هستند اما اگر تحت درمان قرار نگیرند، ممکن است چشم با وجود سلامت کامل از نظر ساختاری دچار تنبلی گردد.

در حالت نرمال، معمولا چشم ها به صورت همسو با هم حرکت می کنند. اما در بچه های مبتلا به انحراف چشم، چشم ها در یک وضعیت هماهنگ با هم قرار نمی گیرند. یک چشم  یا هردو ممکن است به داخل، خارج، بالا یا پایین انحراف پیدا کنند.

آیا کودک من در معرض خطر تنبلی چشم است؟

برخی از بچه ها با آمبلیوپی متولد می شوند و برخی دیگر در سنین کودکی به آن مبتلا می شوند. احتمال وجود آمبلیوپی در کودکانی که:

• زود متولد می شوند. (تولد زودرس) ؛
• هنگام تولد، از حد متوسط کوچک تر باشند؛
• سابقه خانوادگی آمبلیوپی، آب مروارید در دوران کودکی یا سایر بیماری های چشمی داشته باشند؛
• دارای ناتوانی در رشد باشند؛

بیشتر است.

نحوه تشخیص تنبلی چشم

برای درمان این بیماری باید برای تشخیص به موقع آن به بهترین چشم پزشک مراجعه کرد. در صورت تشخیص این بیماری در دوران کودکی میتوان به راحتی آن را درمان کرده و همینطور عمل آن نیز راحت تر انجام خواهد شد. اما در صورتی که تنبلی چشم دیر تشخیص داده شود؛ احتمال درمان آن کاهش پیدا خواهد کرد. برای تشخیص این بیماری پزشک متخصص ابتدا به معاینه چشم ها پرداخته و سپس آزمایش کاملی از چشم انجام خواهد داد. برای تشخیص این عارضه در نوزادان 3 ماهه از آزمایش رفلکس قرمز، در نوزادان شرخواره 1 الی دو سال از آزمایش دنبال کردن اشیا متحرک و بررسی استرابیسم، در کودکان 2 الی 3 سال از آزمایش رفلکس قرمز و فوتواسکرین و معاینه قدرت بینایی اتوماتیک و در کودکان 5 الی 6 سال از آزمایشات نشان دادن عکس و حروف استفاده خواهد شد.

به این نکته توجه داشته باشید که در صورت جدی نگرفتن درمان تنبلی چشم بینایی کودک ممکن است به طور کامل از بین برود.

درمان تنبلی چشم

هر یک یا همه این مسائل به صورت ترکیبی می توانند منجر به بروز این عارضه شوند. خوشبختانه روش های درمانی وجود دارد که تنبلی چشم را بهبود می بخشد و دید  چشم را تقویت می کند. هر چه این بیماری زودتر تشخیص داده شود، میزان اثربخشی درمان نیز بیشتر خواهد بود. پس از رسیدن کودک به سن 8 سالگی، به طور متوسط احتمال بهبود بینایی به کمک درمان، به طور قابل توجهی کاهش می یابد.

درمان های غیرجراحی

چندین روش غیر جراحی برای درمان این عارضه وجود دارد. اگر تنبلی چشم به دلیل یک عیب انکساری زمینه ای باشد، برای کودک، عینک تجویز می شود، از این رو چشم مبتلا به تنبلی می تواند به دید با وضوحی بیشتر به دنیای اطراف عادت کند و عملکرد کلی آن را به طور کلی بهبود ببخشد.

اگر علت تنبلی، انحراف چشم باشد، درمان های اضافی شامل موارد زیر است:

روش درمانی  دیگر پوشاندن چشم سالم است، که موجب تقویت چشم تنبل می شود به گونه ای که عضلات چشم تنبل برای دیدن، مجبور می شوند تلاش  بیشتری به کار ببرند. البته ناگفته نماند که در افراد به ویژه کودکان کوچک تر، مغز هنوز اطلاعات را از آن چشم دیگر دریافت می کند، سیگنال ها را نادیده نمی گیرد و به محض دریافت، شروع به تفسیر آن ها می کند. البته طول درمان بستگی به شدت تنبلی، سن کودک و سایر عومل همراه مانند انحراف چشم دارد. اگر علت تنبلی، انحراف چشم باشد، نیازمند درمان های اضافی تر نیز می باشد.

روش دیگر استفاده از قطره چشم آنروپین است که باعث تاری دید در چشم سالم می شود و به این ترتیبب، چشم تنبل را مجبور به تقویت کردن می کند و سیگنال های بین آن چشم و مغز را بهبود می دهد.

تمرینات  مرتبط با بینایی نیز از روش های درمانی معمول است. بازی ها و تمریناتی برای بهبود بینایی طراحی شده اند که می توانند چشم تنبل را تقویت کنند. بازی هایی مانند رنگ آمیزی در کتاب کار مخصوص، نقاشی نقطه به نقطه، بازی با کلمات و یا استفاده از بلوک های ساختمانی که ممکن است برای کمک به چشم ضعیف، تا قدرت خود را به دست آورد توصیه گردد. این روش در ترکیب با سایر روش های درمانی انجام می شود.

درمان های جراحی

درمان های جراحی از آخرین روش هایی است که جهت درمان چشم تنبل ثانویه به انحراف چشم به کار می رود. چشم پزشک در ابتدا روش های درمانی کم تهاجم را امتحان می کند. در صورتی که عامل تنبلی، انحراف چشم باشد، به جراحی نیاز دارد. زیرا نشانگر وجود مشکلی در عضلات حرکت دهنده چشم است. جراحی هم در بزرگسالان و هم در کودکان قابل انجام است. بد نیست بدانید که هر سال حدود 1.2 میلیون عمل جراحی چشم در ایالات متحده انجام می شود. این یک روش شناخته شده است، زیرا سومین نوع جراحی چشم در کشور به شمار می آید. مانند سایر جراحی های چشم، این یک روش یک روزه است که به صورت سرپایی انجام می گیرد. بنابراین فرزند شما مجبور نیست در بیمارستان بماند و پس از چند روز می تواند به مدرسه برگردد.

درمان های جراحی همچنین ممکن است زخم های قرنیه، آب مروارید و افتادگی پلک ها را برطرف کند یا سایر آسیب های بافتی ناشی از آسیب یا حادثه ای که به چشم آسیب می زند را اصلاح نماید.

عوارض تنبلی چشم

• گسترش پیدا کردن آسیب های بینایی جدی در چشم
• از بین رفتن دید سه بعدی
• ضعیف ماندن بینایی در مابقی عمر
• محدودیت افراد در انجام مشاغل خود
• نابینایی
• دائمی شدن انحراف چشم
• تکامل نیافتن دید مرکزی بیمار به درستی

سخن پایانی

تنبلی چشم در صورت درمان نشدن موجب کاهش سطح بینایی و در برخی از موارد منجر به نابینایی خواهد شد. بهترین زمان برای درمان این بیماری تا قبل از سن 7 سالگی بوده و همینطور تشخیص به موقع این بیماری در صورت ابتلا به بیماری های آب مروارید و افتادگی پلک از اهمیت فراوانی برخوردار است. پس در صورت مشاهده کوچکترین نشانه کودکان خود را برای معاینه نزد بهترین متخصص چشم ببرید.

سوالات متداول